ANDRZEJ TADEUSZ BONAWENTURA KOŚCIUSZKO 

Pochodzenie i lata młodości
Urodził się 4 lutego 1746r. w Mereszowszczyźnie na Polesiu i był czwartym dzieckiem Ludwika Tadeusza i Tekli z Ratomskich. Ród Kościuszków wywodził się od dworzanina króla Zygmunta I, Konstantego, zwanego zdrobniale Kostiuszko. Tenże za nieznane bliżej zasługi otrzymał w 1509 roku na własność majątek Siechnowicze, który stał się gniazdem rodowym Kościuszków.
W roku 1755 Tadeusz razem ze starszym bratem Józefem rozpoczynają naukę w Kolegium Pijarów w Lubieszowie. W 1760 roku wracają obaj do domu, ze względu na kłopoty rodzinne. Ponieważ dziedzicem niewielkiego rodzinnego majątku miał być Józef, Tadeusz wybiera karierę wojskowego.
W 1764 roku z inicjatywy Stanisława Augusta Poniatowskiego powstaje Szkoła Rycerska. Miała ona przygotować kadrę oficerów, ludzi światłych, postępowych i dobrych obywateli. 18 grudnia 1765 roku Kościuszko wstąpił do Korpusu Kadetów Szkoły Rycerskiej, gdzie wyróżnia się spośród innych. Studiuje tam historię Polski i historię powszechną, filozofię, łacinę, język polski, francuski i niemiecki oraz prawo, ekonomię, arytmetykę, geometrię i miernictwo. Pobiera specjalny kurs inżynierski dla wyróżniających się słuchaczy. Szkołę Rycerską kończy w stopniu kapitana.

Kościuszko we Francji
5 października 1769 roku Kościuszko razem z Orłowskim, kolegą ze szkoły rycerskiej, wyjeżdża jako królewski stypendysta do Francji (Paryż). W Paryżu studiują w Akademii Malarstwa i Rzeźby. Po jakimś czasie zdał sobie sprawę z tego, że kariera malarza niezupełnie mu odpowiada. Chciał wzbogacić swoją wiedzę inżynieryjną. Nie mógł jednak myśleć o wstąpieniu do jednej z paryskich szkół wojskowych, gdyż był cudzoziemcem i nie miał dość pieniędzy. Uczył się więc sam i chodził na prywatne wykłady profesorów ze szkół wojskowych. Pięcioletni pobyt Kościuszki we Francji, która była w przededniu rewolucji, wywarł poważny wpływ na jego przekonania polityczne i społeczne.

Powrót do Polski
Latem 1774 (dwa lata po I rozbiorze dokonanym przez Rosję, Austrię i Prusy) wraca do Polski. Nie znajduje zatrudnienia w Wojsku Polskim ówcześnie zredukowanym do 10000 żołnierzy. W rodzinnym majątku gospodarzy brat, plany małżeńskie spalają na panewce gdyż nie ma majątku.

Drezno i Paryż
Jesienią 1775 roku wyjeżdża do Drezna. Nosi się z zamiarem wstąpienia do służby na dworze Saskim lub armii elektora. Zabiegi w Dreźnie nie przyniosły powodzenia, dlatego podejmuje dalszą podróż do Paryża. Tutaj dowiaduje się o wojnie w Ameryce. Kolonie amerykańskie podjęły walkę z Anglią o swoją odrębność oraz niepodległość. W Paryżu było głośno o pierwszych sukcesach Amerykanów wspieranych przez Francuzów.

Kościuszko w Ameryce
Kościuszko w Paryżu zatrzymał się na krótko. Prawdopodobnie już w czerwcu wyrusza w daleką podróż do Ameryki. Przybywa tam w sierpniu 1776 roku, niecały miesiąc po ogłoszeniu Deklaracji Niepodległości.
Prawdopodobnie dzięki wstawiennictwu generała Lee, do którego miał list od księcia Czartoryskiego, Kościuszko zostaje nominowany na inżyniera armii amerykańskiej. Wkrótce po przybyciu do Filadelfii, 24 września 1776 otrzymał zadanie opracowania fragmentu ufortyfikowania miasta (rejon rzeki Delaware).
Na wiosnę 1777 roku Kościuszko zostaje wysłany na północ nad granicę kanadyjską pod wodzą generała Horatio Gatesa. Przez wiele miesięcy Kościuszko fortyfikuje różne obozy wojskowe armii północnej, rozgłos przynosi mu wkład jego fortyfikacji do amerykańskiego zwycięstwa w Bitwie pod Saratogą. Wyrazem uznania dla jego inżynierskich umiejętności było powierzenie budowy silnej twierdzy West Point nad rzeką Hudson. Decyzję taką poparł naczelny wódz armii amerykańskiej Jerzy Waszyngton.
Kościuszko na własną prośbę został skierowany do armii południowej. Tu także jego umiejętności inżynierskie pozwoliły odnosić Amerykanom zwycięstwa.
W uznaniu zasług, uchwałą Kongresu Tadeusz Kościuszko awansowany został 13 października 1783 roku na generała brygady armii amerykańskiej. Otrzymał też specjalne podziękowanie, nadanie gruntu (około 250 ha) oraz znaczną sumę pieniędzy, która miała być wypłacona w terminie późniejszym, w rocznych ratach. Jeszcze większym wyróżnieniem ze strony współtowarzyszy walki było przyjęcie go, jako jednego z trzech cudzoziemców, do Towarzystwa Cyncynatów, założonego przez najbardziej zasłużonych oficerów.

Powrót do Polski
W lipcu 1784 roku pożegnawszy się z przyjaciółmi, wraca do Polski (12 sierpnia 1784). Sytuacja w kraju jest bardzo zła.
Po raz kolejny powrócił więc Kościuszko do rodzinnych Siechnowicz, gdzie spędzić miał teraz bez mała pięć lat. Na szczęście, jego część majątku, administrowana przez ten czas przez szwagra Setko, nie jest już zadłużona, a nawet przynosi niewielki dochód. Mimo skromnych dochodów, z trudem wystarczających na niezbędne wydatki, Kościuszko ograniczył pańszczyznę chłopom siechnowickim. Odtąd mieli odpracowywać tylko dwa dni w tygodniu. Kobiety zwolnione zostały od pracy zupełnie. Taka decyzja, zgodna z poglądami generała, nie mogła znaleźć uznania u okolicznej szlachty.

Żywo interesował się Kościuszko wydarzeniami w kraju. Coraz większą rolę w życiu politycznym Polski odgrywała grupa działaczy widzących konieczność przeprowadzenia reform. Radykalna stała się też postawa części, nastrojonej patriotycznie, szlachty. Znakomici pisarze polityczni, tacy, jak Stanisław Staszic i Hugo Kołłątaj występowali za wzmocnieniem władzy centralnej, za przyznaniem większych praw mieszczaństwu i chłopom. Obradujący w latach 1788-1792 Sejm zwany Wielkim lub Czteroletnim podjął dzieło naprawy Rzeczypospolitej. Jedna z pierwszych jego uchwał podnosiła liczbę wojska do 100 tysięcy. Powstała dla Kościuszki szansa kariery wojskowej w armii Rzeczypospolitej. 12 października 1789 otrzymuje podpisaną przez króla nominację na generała majora wojsk koronnych. Uzyskanie upragnionego patentu miało tez przynieść kres trapiącym go od kilku lat kłopotom finansowym, otrzymywał teraz wysoką pensję dwunastu tysięcy złotych rocznie.

Dążenia Polaków do wzmocnienia ojczyzny wywołały niepokój Rosji oraz Prus, a także części rodzimej magnaterii związanej z obcymi mocarstwami. Już w kwietniu 1792 roku konserwatyści magnaccy, Szczęsny Potocki, Seweryn Rzewuski i Franciszek Ksawery Branicki przygotowali akt konfederacji, znoszącej postanowienia Konstytucji 3 Maja. Gwarantem przywrócenia dawnych praw miała być caryca Katarzyna II. Akt konfederacji ogłoszony został 14 maja, w pogranicznej miejscowości Targowica, a w kilka dni później armia rosyjska, na prośbę targowiczan, przekroczyła granice Rzeczypospolitej. Od kilku już miesięcy trwały w Polsce przygotowania do spodziewanej interwencji. Kościuszko brał w nich aktywny udział, dokonując inspekcji i manewrów podległych sobie wojsk, obejmując przy tym dowództwo dywizji pod nieobecność księcia Józefa Poniatowskiego. Na początku maja 1792 roku dokonana została reorganizacja wojsk polskich. Wodzem armii koronnej, liczącej około 17 tysięcy żołnierzy, król mianował księcia Józefa Poniatowskiego. Dowódcą jednej z trzech dywizji, tworzących armię koronną, został Tadeusz Kościuszko.

18 maja wojska rosyjskie (w sile około 100 tysięcy żołnierzy) wkroczyły na terytorium Rzeczypospolitej, rozpoczęła się wojna w obronie Konstytucji 3 Maja. Armia litewska, wskutek zdrady dowódcy ks. Wirtemberskiego, nie stawiła najeźdźcom prawie żadnego oporu. Również armia koronna nie dysponowała wystarczającymi siłami dla powstrzymania korpusu wkraczającego na Ukrainę. Udało się jej tylko wycofać bez większych strat na linię Bugu. W trakcie odwrotu, doszło 18 czerwca do zwycięskiej bitwy pod Zieleńcami. Wprawdzie nie miała ona większego znaczenia dla przebiegu dalszych działań, wykazała jednak możliwość skutecznej walki z wrogiem. Dla uczczenia tego zwycięstwa ustanowiony został przez króla krzyż Virtuti Militari. Na pierwszej liście odznaczonych widnieje, między innymi, nazwisko generała majora Tadeusza Kościuszki.

Kościuszko odznacza się w bitwach pod Włodzimierzem (17 lipiec), pod Dubienką (18 lipiec 1792) i Zieleńcami, za co otrzymuje order Virtuti Militari. Po walkach na linii Bugu, w których odparto około trzykrotnie silniejsze wojska rosyjskie, ukształtowała się opinia o wysokich umiejętnościach dowódczych Kościuszki, czego wyrazem była nominacja na generała lejtnanta podpisana 1 sierpnia 1792 roku. Zanim nominacja ta dotarła do obozu pod Sieciechowem, gdzie rozlokowała się armia koronna, jak grom spadła na wszystkich wiadomość o przystąpieniu króla do konfederacji targowickiej i polecenie wstrzymania wszelkich działań przeciwko wojskom rosyjskim.

Większość działaczy politycznych szykowała się do opuszczenia kraju, wyjeżdżając głównie do Saksonii, tam bowiem w Lipsku i Dreźnie powstawał ośrodek emigracyjny przeciwników konfederacji targowickiej. Kościuszko coraz częściej także myślał o wyjeździe. 26 sierpnia Narodowe Zgromadzenie Prawodawcze rewolucyjnej Francji nadało mu zaszczytny tytuł Obywatela Francji. Było to wyrazem uznania dla jego działalności i walki o ideały wolności.
W liście adresowanym do księżnej Czartoryskiej, w październiku 1792 roku informuje, że wkrótce wyjeżdża do Lipska. Przebywali już tutaj Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj, kierujący sprzysiężeniem przeciwników targowicy i przygotowujący powstanie przeciwko zaborcom. Wiosną 1793 roku powstał drugi ośrodek spiskowy, skupiający działalność wcześniejszych niewielkich organizacji, tym razem już w kraju. Na jego czele stanęli Ignacy Działyński, Karol Prozor i inni. Utrzymywał on ścisłe kontakty z ośrodkiem emigracyjnym.

W Lipsku Kościuszko mieszkał tylko przez dwa tygodnie, udając się następnie do Paryża. Starał się tam o uzyskanie pomocy Francji dla planowanego powstania, ale konkretnych zobowiązań nie uzyskał.
Rozwój wydarzeń w kraju zdawał się sprzyjać mgliście jeszcze zarysowanej koncepcji wywołania insurekcji. 13 stycznia 1793 roku Prusy podpisały z Rosją porozumienie w sprawie drugiego rozbioru Polski. Zwołany 17 czerwca do Grodna Sejm, z pewnymi oporami, ratyfikował układy rozbiorowe z dwoma państwami zaborczymi. Polska stała się krajem o powierzchni niewiele przekraczającej 200 tysięcy kilometrów kwadratowych, z liczbą ludności około 4 milionów. Gospodarka i społeczeństwo były zrujnowane ekonomicznie i moralnie. Takiego zakończenia nie przewidywali nawet najzagorzalsi zwolennicy konfederacji targowickiej. Większość obywateli zrozumiała prawdziwe zamiary zaborców, a to stwarzało sprzyjający klimat do podjęcia walki zbrojnej o niepodległość.

Po powrocie z Paryża do Drezna w czerwcu 1793 roku, Kościuszko opracował koncepcję organizacji powstania narodowego. W formie instrukcji trafiła ona do kraju, gdyż tu miały być przeprowadzone odpowiednie przygotowania. Krajowy ośrodek sprzysiężenia miał nieco odmienny plan działania. Przedstawiony on został Kościuszce we wrześniu 1793 roku w Podgórzu koło Krakowa. Generał stwierdził, iż przygotowania są słabo zaawansowane, a warunki wybuchu powstania jeszcze niezbyt sprzyjające i odroczył jego rozpoczęcie na czas bliżej nie określony.
Tymczasem sytuacja w kraju rozwijała się w niepomyślnym kierunku. Zapadła, wymuszona na Radzie Nieustającej, decyzja o znacznej redukcji wojska polskiego. W pierwszych dniach marca władze carskie wpadły na trop warszawskiej organizacji spiskowej. Kolejni emisariusze z kraju przenoszą do Lipska naglące wezwania. W tej sytuacji Kościuszko decyduje się na rozpoczęcie insurekcji mimo niewykonania jego instrukcji. Prawdopodobnie 15 marca wyruszył z Drezna do Krakowa.

24 marca 1794 roku na Rynku krakowskim złożył narodowi uroczystą przysięgę i objął formalne przywództwo insurekcji jako Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej.

Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna męka Syna Jego.

Informacje o Insurekcji Kościuszkowskiej: >>Insurekcja_Kościuszkowska <<

1796 roku Paweł I wypuszcza Kościuszkę, który zgadza się złożyć przysięgę wiernopoddańczą, w zamian za co car wypuszcza 20 000 Polaków.

Kościuszko wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych, jednak na krótko w 1797 roku wraca do Europy.
W latach 1798-1815 roku mieszka w Brevile pod Paryżem u Piotra Zeltnera, bierze udział w tworzeniu Legionów polskich. W 1799 roku (17 października i 6 listopada) spotyka się z Napoleonem, jest przeciwnikiem wiązania sprawy polskiej z Napoleonem, któremu nie ufał.
W 1799 brał udział w zakładaniu w kraju Towarzystwa Republikanów Polskich. W 1800 roku wydał broszurę "Czy Polacy mogą wybić się na niepodległość" W 1808 roku opublikował książkę "Obroty artylerii konnej". W 1808 roku wyjeżdża do Solury (Solothurn) w Szwajcarii do Franciszka Zeltnera (wójta Solury). W 1815 r. odwiedził w Wiedniu cara Aleksandra I, z podziękowaniami za utworzenie Królestwa Polskiego, o co wcześniej zwracał się w swych listach do cara. 15 października 1817 roku umiera w Solurze. Pochowany w pobliskim Zuchwilu. Zgodnie z testamentem wydobyte z ciała serce Kościuszki zostało umieszczone w urnie i przekazane Emilii Zeltner, córce Franciszka.

W roku 1818 prochy Tadeusza Kościuszki przewieziono do Katedry Wawelskiej, a na jego cześć usypano w latach 1820-1823 Kopiec Kościuszki w Krakowie na wzór istniejących w mieście kopców Wandy i Krakusa, zaś w roku 1861 - Kopiec Kościuszki w Olkuszu.

Dla uczczenia pamięci Tadeusza Kościuszki Paweł Edmund Strzelecki nazwał odkryty przez siebie najwyższy szczyt Australii Mount Kosciuszko (Góra Kościuszki).
W USA jedno z hrabstw stanu Indiana nosi nazwę Kosciusko County, jest także miasteczko Kosciusko w stanie Missisipi.

źródło : http://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Kościuszko